Najpopularniejsza polska pisarka szczerze o swojej książce „Trochę większy poniedziałek” i o tym, że nie wstydzi się, kiedy czyta o sobie „Paulo Coelho w spódnicy”.
Czuje się pani już jak klasyk?
Nie.
To może chociaż „królowa literatury kobiecej„?
Wyborcza napisała, że królowa jest tylko jedna i nazywa się Katarzyna Grochola. Nie wiem, co na to Doda.
Ten rok podsumowuje pani książką, w której zbiera historie z ostatnich kilkunastu lat. Może to do czegoś zobowiązuje?
15 lat, jak się okazuje. Nie wiem, czy krótkie opowiastki do czegoś zobowiązują. Do pokrzepiania serc?
„Trochę większy poniedziałek” to raczej zbiór felietonów i obserwacji o życiu, niż literatura. Czy to nie za proste? Przecież felietony pisze pani praktycznie zawsze i wszędzie. Może je pani wydawać na pęczki…
A czy wszystko musi być skomplikowane? Wie Pani, ja uczę się nie oceniać, dlaczego miałabym być dla siebie surowa? Jestem dorosłą kobietą, a nawet ukształtowaną. Piszę – więc siłą rzeczy będą mnie oceniać inni – takie ponoszę ryzyko. Ale żyję z tym.
Czytam opinie czytelniczek i duża ich część jest zawiedziona książką, czekały na coś więcej. Co by im pani powiedziała tu, teraz?
Dziękuję, że na mnie czekały.
Pojawia się tam nawet słowo „autoplagiat”. To mocne oskarżenie, jeśli chodzi o najpopularniejszą autorkę w Polsce…
To są moje pierwsze teksty. Były drukowane. Co mogę dodać?
W jednej z recenzji krytyk pisze – Grochola to polski Paulo Coelho. To dla pani komplement, czy raczej obraza?
Zawsze komplement.
To kim są pani czytelniczki/czytelnicy? Oglądacze polskich telenowel?
Czyli ktoś gorszy? Od kogo? Ode mnie? Od pani? Czy lepszy? To jest komplement dla mnie? Czy dla nich? Myślę, że po prostu mnie czytają ludzie, a oglądaczom seriali chwała za to, że również czytają, prawda? Mam fajne listy i od profesorów literatury i od mężczyzn (po „Houston mamy problem”) i od gospodyń domowych. Jakoś nigdy nie wpadło mi do głowy, żeby dzielić je na bardziej czy mniej wartościowe. Cieszę się, że piszę dla wszystkich.
Zwierzają się z problemów sercowych, szukają wsparcia, pomocy?
Czasem się dzielą ze mną swoim życiem, a czasem są ciekawi mnie. Czasem oczekują pomocy, czasem mnie adoptują – jedna miła Pani pisze do mnie „córeńko” – jej córka nie żyje, podzieliła się ze mną swoim życiem.
Jak pani rozmawia z czytelnikami?
Po prostu szczerze. Jeśli nie chcę odpowiedzieć na jakieś pytanie to mówię, że nie chcę. Nie kombinuję.
W książce opowiada pani o przypadku napotkanej przez panią dziewczyny, która nie chciała kupić swojemu dziecku loda. Ponownie spotkałyście się pod pani domem. Okazało się, że kobieta jest pani sąsiadką i rozpoznała się w pani książce. Hm, zastanawiałam się, czy nie boi się pani taki sytuacji?
Boi? Dlaczego się mam bać czegoś dobrego? Ona się rozpoznała i po dziesięciu latach jest moją sąsiadką przez płot i ucieszyłą się, że nazwałam ją „Zgrabną” z kolejki. Nigdy nie piszę o ludziach, których można rozpoznać, jakichś złych rzeczy. Ale kiedy napisałam książkę o przemocy „Trzepot skrzydeł”, zgłosił się do mnie mąż koleżanki – że mnie up… . Za to, że opisałam jego małżeństwo i w ten sposób dowiedziałam się, że ona żyje w przemocowym związku. Ona sama nigdy nie pisnęła ani słowa. Uderz w stół a nożyce…
Zdarzyli się pani stalkerzy?
Jeden. Znajomy sprzed lat.
Cicha rewolucjonistka – tak bym o pani powiedziała. Z powodu tego zdania: „O seksie w naszym kraju mogą mówić tylko nastolatki, a nie kobiety dojrzałe. Kobiety dojrzałe mogą o tym pomyśleć w tajemnicy przed własnymi dziećmi i, rzecz jasna, rodzicach”. To pani zrobiła pani rewolucję w polskiej literaturze na miarę „50 twarzy Greya”. Polkom do tej pory chyba nikt nie dał takiego oręża emancypacyjnego do ręki. Może nawet w takim razie można by nazwać panią pisarką feministyczną?
Można mnie nazwać dowolnie. Dla niektórych jestem kobietą, która pokazuje drogę do swojej własnej wolności. A niektóre feministki postrzegały mnie jako niewolnicę stereotypów. O każdym można powiedzieć wszystko – nie mam na to wpływu.
Myślę też o innym zdaniu, rodem z Mniszkówny – „Rolą kobiety w naszej rzeczywistości jest radzić sobie oraz radzić też wszystkim innym” („Ja Wam pokażę!”) Powie mi pani, gdzie przebiega granica między udzielaniem rad i własną biografią (nie mówię o „Zielonych drzwiach”), a literaturą?
Nie udzielam rad. A pisarz i tak wszystko przefiltrowuje przez siebie. Jestem umierającą kobietą z „Powól mi odejść”, meżczyzną z „Houston, mamy problem”, zranionym kotem z „Kot mi schudł” i dzieckiem, które szukając drugiego brzegu wchodzi w morze. Jestem wszystkimi, o których piszę.
Pilnuje pani granicy między własnym życiem a pisaniem?
Wbrew pozorom bardzo.
Zauważyłam, że pisze pani też dość ostro o mężczyznach. Faceci panią drażnią? Chce im pani „przywalić”, czy raczej ich zrozumieć? Tylko proszę mi nie mówić, że my, kobiety musimy zaakceptować ich inność…
Nie piszę ostro o mężczyznach, choć rozumiem, że pani to tak odbiera. To tylko potwierdza tezę, że każdy znajduje to, co jakoś mu podchodzi. Ja, pisarka lubię bardzo niektórych mężczyzn, i też niektórych bardzo nie lubię.
Wciela się też pani w facetów-bohaterów. Po raz pierwszy – w opowiadaniu „Nie lubię kobiet”. Co to za doświadczenie? Zbliża do mężczyzn?
Bardziej chyba w „Houston, mamy problem”, w której pisaniu bardzo pomogli mi mężczyźni, dzieki czemu zbliżyłam się do nich. To fascynujący i kompletnie inny świat. A momentami identyczny, jak świat kobiet. Oni też chcą być kochani.
„Będę się upierać, że każda książka jest o miłości lub o jej braku, co na jedno wychodzi” – to pani powiedziała. Czy dlatego pani w ogóle pisze? Z braku czegoś czy z nadmiaru?
Nie wiem, ja po prostu lubię pisać. Zawsze chciałam pisać i zawsze będę.
I nie pomyślała pani nigdy: „O cholera, nigdy nie dostanę NIKE”?
Cholera, nie pomyślałam. Ale dla mnie nagrodą ważniejszą jest raczej Nobel. O nim też nie myślałam.
Ale to pani powiedziała: „nie jestem Tomaszem Mannem”. Nie wierzę, że pisarka książek popularnych nie ma kompleksów wobec ważnych pisarzy.
Mam mnóstwo kompleksów. Nie jestem Tomaszem Mannem. Jestem Katarzyną Grocholą. Moje kompleksy są z innej bajki.
Coś pani zacytuję. „Pisze o prawdziwym życiu i prawdziwych kobietach”. „Otwarta, szczera, ciepła”. „Grocholę z tym uśmiechem dajcie na billboardy – od razu wzrośnie wskaźnik pozytywnego myślenia w narodzie”. Tak o pani piszą czytelnicy. A co pani by o sobie powiedziała?
Walczę każdego dnia o to, żeby mój świat był lepszy. Bo on zależy od tego, co o nim myślę. A to czasem niełatwe, jeśli wydarzają się bolesne dla mnie rzeczy. Ale to co pani teraz mówi jest dla mnie najmilszym komplementem jaki słyszałam.
Wiele razy, gdy czytam już nie pani książki, ale recenzje na blogach – zdumiewa mnie poziom entuzjazmu czytelniczek, bo to one częściej sięgają po pani książki. Uwielbiają panią i czekają na każdą książkę jak na ratunek od życia. I zastanawiają mnie dwie kwestie – czy pani odpowiada na ich oczekiwania?
A może po prostu jest tak, że ja czuję to samo? I mam odwagę przyznać się do tego? Do marzenia o miłości, przyjaźni, wzajemnej życzliwości? Jakimś wzruszeniu w podglądaniu psa i kota i tego co wyrabiają? Do jakiegoś smutku kiedy ukochane zwierzę zdycha? Do rozpaczy, kiedy człowiek, którego kochamy nas odrzuca? Może to nie one są do mnie podobne, ale ja do nich?
A może po prostu traktuje je pani pobłażliwie?
Pobłażliwie – to znaczy z wyższością. Nie.
I druga rzecz – jak osoba z tak niełatwym, pogmatwanym życiem może pisać tak budujące dla wielu rzeczy. Sztuka mimikry? Wymazywanie, umiejętność zapominania?
Wprost przeciwnie. Od lat jestem w terapii, żeby radzić sobie z bardzo trudnymi rzeczami, które mnie spotkały, i o których na pewno nie opowiem.
Myślę, że pani czytelnicy wyobrażają sobie, że łatwiej sobie radzić ze złamanym życiem, jak się jest pisarzem. Czy wręcz przeciwnie?
A kominiarzem? A inżynierem? A gwiazdą filmową? Czy uczucia zależą od tego kim się jest? Tak samo jest trudno.
Niech pani mi opowie, jak wygląda zwykły dzień Katarzyny Grocholi – albo noc? Spala się pani?
Dzisiaj w nocy co 40 minut budził mnie alarm, bo zarosła czujka i dotykały jej liście. Za każdym razem pięć psów szczekało od 1.23 do 6.30. O szóstej trzydzieści zeszłam na dół i wywaliłam dzikie wino, które mnie całą noc straszyło. Potem położyłam się na dwie godziny. Wstałam i zapłaciłam Zus, co mnie kosztuje dużo nerwów, bo nie lubię wchodzić w bankowy Internet i przejrzałam pocztę, między innymi z pani pytaniami. Zadzwoniłam do sześciu osób, do których wczoraj nie miałam czasu. Spakowałam się, zrobiłam zakupy, wypiłam kawę ze swoim zięciem, i wsiadłam w samochód, żeby na popołudnie dojechać do Wałbrzycha. Przyjechałam do rodziny na późny obiad. Gadaliśmy do dziewiątej, potem zagrałam w kości z kuzynką, za czym obie przepadamy, a ponieważ obiecałam pani dzisiaj odpisać, siadłam do komputera. Jest jedenasta, a mam przed sobą jeszcze parę odpowiedzi.
I jak pani odreagowuje?
Stres? Mam fajne wsparcie wśród przyjaciół, fajną rodzinę, fajne psy. Lubię ciszę i spokój, nauczyłam się siedzieć w swoim ogrodzie i cieszyć się, że jest taki piękny.
Od „A nie mówiłam”, „Nigdy w życiu” i „Ja Wam pokażę!” przeszła pani długą drogę na szczyt. Myślę o tym, co w tym czasie było najtrudniejsze dla pani.
Śmierć ukochanych osób, rozstanie z mężczyzną, którego kochałam, śmierć mojego ukochanego kota.
Miała pani w tym moment zatrzymania? Blokady? Kiedy powiedziała sobie pani – „już nic nie napiszę, koniec”?
O, nie.
Pieniądze – to jedyna rzecz, której pani tak naprawdę zazdroszczą. Na pisaniu w Polsce można zarobić, jak widać. Tylko co trzeba zrobić?
Nie wiem.
Nie wierzę, że wystarczy książkę o jednej bohaterce zbiorowej wyobraźni, Judycie.
Ja naprawdę żyję tylko z pisania.
Pewnie wszyscy chcą wiedzieć, ile zarobiła pani na Judycie.
Nie mogę powiedzieć, bo jestem zobowiązana do nieujawniania swojego wynagrodzenia.
W obiegowej opinii na bestsellerach nie zarabia pisarz. Zgarnia zaledwie od kilku do kilkunastu procent ceny książki. W pani przypadku jednak jest inaczej. Tylko gwiazdy literackie dyktują prawa rynku? Nie wiem. Ale wiem, że cena na okładce, na przykład 30 złotych – idzie do dystrybutorów za 15 złotych lub mniej. Czyli w 15 złotych mieści się wynagrodzenie autora, druk, reklama, redakcja, papier itd. My, czytelnicy nie zdajemy sobie z tego sprawy.
Gdyby pani mogła dać jedną radę początkującemu pisarzowi, który marzy o wydaniu książki, co by mu pani powiedziała? Zakładaj własne wydawnictwo? Jak pani kiedyś zrobiła?
Szukaj dobrego wydawnictwa, które ma dobrych dystrybutorów i zaryzykuje reklamę początkującego pisarza.
Wydawcy mówią o kryzysie. A pani czuje czasem, że z pisania nie można już więcej wycisnąć? Albo żeby rzucić w diabły, bo to już panią nudzi? Tyle pani w życiu robiła – nie chciałaby zacząć czegoś nowego?
Pisanie każdej następnej książki jest czymś kompletnie, zupełnie, absolutnie, zaskakująco nowym. To inny, nieznany świat – chyba, że wydaje się książkę złożoną z pierwszych swoich nieśmiałych prób.
I nie bywa w nich pani cyniczna?
Nie.
A szczera wobec siebie, jako pisarki? Czasem włącza się dzwonek samokrytyki?
Jak chce mi się pisać przekleństwa. Ale na przykład w „Houston, mamy problem” były konieczne, żeby pokazać przemianę bohatera. Jednak uważam, że język jest zbyt pięknym tworem, żeby go zaśmiecać bez powodu.
A ja mam takie wrażenie, że pani jest dobrze w tej literaturze i w tej sytuacji medialnej. Wynalazła pani złotego grala literatury kobiecej w Polsce. A gdyby spróbowała pani coś zmienić – wydać powieść, jak ostatnio J.K.Rowling, pod pseudonimem?
Miałam taki pomysł po Judycie. Bo mi się Emil Ajar podobał (ten od nagrody Goncourtów), ale szybko pomyślałam, że o co chodzi? Żeby ktoś docenił mnie, nie znając mojego nazwiska? Żeby swoje ego troszkę nakarmić? Jeszcze bardziej? Wie pani co się dzieje, jak człowiek zgrzeszy nieumiarkowaniem w jedzeniu i piciu? Można się porzygać.
Opowiedziała pani kiedyś o tym, jak usiłuje odepchnąć inne wpływy literackie – cytuję: „najlepiej się czuję, jak piszę Grocholą”. Co to znaczy? Że pani książki to tylko pewien określony styl?
Nie czytam, kiedy piszę. A ponieważ kiedyś napisałam koniec Pana Wołodyjowskiego Sienkiewiczem, i nawet nieźle mi to poszło – to pewno wtedy coś takiego rzekłam.
Podobno ma pani gdzieś w szufladzie tekst, którego nie chce pani opublikować. Co to za tekst?
Erotyczny. Napisany siedem lat temu.
Gdy umawiałyśmy się na wywiad, mówiła pani, że w planach ma sesję zdjęciową i że niezbyt dobrze się pani czuje w takich sytuacjach. Ale jednak gdzieś tam te zdjęcia w pismach kolorowych łechcą pani próżność?
Raz połechtały. Kiedy Robert Wolański zrobił mi przepiękne zdjęcia na okładkę „PANI”. Okładka zdobyła pierwsze miejsce wśród wszystkich a ja byłam szczęśliwa. Ale to był rodzaj zabawy.
Chyba jednak czuje się pani bezpiecznie, dobrze jako bohaterka wywiadów do „Vivy!”,”Party”, albo „Gali”…
Tak samo dobrze jak „Polityki” czy „Wprost”.
Daniel Olbrychski wziął udział w reklamie „Biedronki”, pani pisze felietony w piśmie dla klientów tej sieci „Moje smaki życia”. Wiele znanych osób reklamuje różne firmy. Ale czy to oznacza, że przyjęłaby pani każdą intratną propozycję?
Jak pani słusznie zauważyła, ja piszę, a nie reklamuję. To pismo kosztuje grosze i ma tysiące czytelników. I czytają je ludzie, których być może nie stać na droższe pisma. Piszę dla nich z taką samą przyjemnością jak kiedyś do „Poradnika”, „Jestem”, „PANI”.
A telewizja? Twierdzi pani, ze kocha taniec, ale czy tylko to było przyczyną, dla której wzięła pani udział w Tańcu z gwiazdami?
Nie. Byłam nieszczęśliwa i było mi wszystko jedno co kto sobie o mnie pomyśli, a ponieważ nigdy nie nauczyłam się tańczyć – uważałam, że los mi podsunął mi fajną możliwość – dwa w jednym.
Ale wie pani pewnie, że wielu ten program zniszczył? Nagle opowiadali, że poczuli potem, że jednak do niego nie pasują. Pani miała takie myśli?
Nie! Niech się program martwi, jeśli do mnie nie pasuje.
Chyba jednak czasem coś sobie pani wyrzuca? Czegoś nigdy nie naprawi i żałuje tego?
Nie naprawię tego, że jak miałam 17 lat, zniknęłam z domu na trzy dni i nikt nie wiedział gdzie jestem. Żałuję, że zapaliłam pierwszego papierosa. Ale też nie zamierzam nosić ze sobą tego garbu do końca życia. To po prostu nauka na przyszłość.Nie wszystko można naprawić i nie wszystko trzeba naprawiać. Niektóre rzeczy muszą pozostać takie jakimi były. Przeszłości nie da się zmienić. Mogę zmieniać teraźniejszość. Siebie w tej teraźniejszości i nic innego.
anjapisze 